Việt Nam không thể mong đợi ai khác lên án chỉ trích Trung Quốc nhiều hơn chính bản thân mình được

Gerhard Will chuyên gia về Đông Nam châu Á. Ảnh DW

(Bản dịch câu trả lời của Tiến sỹ Gerhard Will – nguyên chuyên gia về Biển Đông của Viện SWP – Đức)

Tiến sĩ Gerhard Will là một chuyên gia về Đông Nam Á và từng làm việc trong Nhóm Châu Á của Quỹ Khoa học và Chính trị tại Berlin.

East-Sea.de đã thực hiện một cuộc phỏng vấn ông qua e-Mail.

Ngài Tiến sĩ Gerhard Will quí mến,

Chắc chắn ông cũng đã theo dõi sự khiêu khích Trung Quốc ở Biển Đông.

Trong 3 tuần qua, Trung Quốc đã khiêu khích nhiều lần trên bãi Tư Chính, một khu vực của Việt Nam ở phía Nam Biển Đông. Sự khiêu khích thứ nhất của Trung Quốc là sự thăm dò trái phép của tàu Haiyang Dizhi 8. Sự khiêu khích thứ hai là mối đe dọa từ tàu Cảnh sát biển Haijing 35111 kể từ ngày 16 tháng 6, 190 dặm cách bờ biển phía đông nam của Việt Nam. Khu vực này nằm gần Lô 06-01 của Dự án Nam Côn Sơn, dự án hợp tác khoan dầu giữa Việt Nam và Nga. Trong vòng 10 ngày, Việt Nam đã gửi công hàm tới Trung Quốc cũng như 3 lần tuyên bố phản đối các cuộc xâm phạm lãnh thổ của tàu Trung Quốc. Báo chí, ở EU và Đức vẫn im lặng mặc dầu đã có những chỉ trích từ phía Mỹ chống lại hành động đó của Trung Quốc. Điều này có khác biệt so với lúc giàn khoan dầu Trung Quốc Hai Duong HD-981 nằm sâu trong thềm lục địa Việt Nam cũng như vùng đặc quyền kinh tế.

Chúng tôi muốn nghe ý kiến ​​của ông theo những tiêu đề sau:

1. Vì lí do gì mà cả giới chính trị và giới báo chí EU cũng như Đức không có phản ứng trước những vụ việc trên? Liệu Việt Nam có bị cô lập trên chính trường quốc tê khi rơi vào hoàn cảnh này không?

Hiện nay, có thể do EU và Đức đang bận rộn với rất nhiều xung đột trực tiếp khác nhau (Brexit, Iran, eo biển Hormus…). Tất nhiên, có một lý do khác là người ta thường do dự khi công kíchTrung Quốc. Hơn nữa không kém phần quan trọng, giới ngoại giao và truyền thông Việt Nam cần phải nỗ lực truyền tải được thông tin về tình trạng khẩn cấp của sự việc này, cũng như thông báo sự phản đối Trung Quốc đến các đối tác châu Âu. Việt Nam không thể mong đợi rằng, EU và Đức sẽ kịch liệt chỉ trích Trung Quốc như Việt Nam làm được.

2. Việt Nam nên làm gì trong lúc này? Kiện TQ như Philippines chăng?

Trước hết, Việt Nam nên cố gắng đưa vấn đề này vào chương trình nghị sự của ASEAN. Tôi biết là nó không hề đơn giản. Tuy nhiên, Việt Nam không nên quên rằng, phần lớn chính quyền các nước trong khối ASEAN bị dân chúng của họ chỉ trích, vì họ quá nhu nhược nhượng bộ TQ. Chính sách của VN vì thế không chỉ nhắm tới các chính phủ các nước ASEAN này, mà nên nhắm cả vào bộ phận dân chúng ở các nước ASEAN đó. Đến với toà trọng tài ở Den Haag, thì theo ý kiến của tôi là quá muộn cho Việt Nam rồi. Đáng lẽ cái này đã phải làm cùng với Philipines từ hồi đó. Sau khi Duterte quay lưng với hiệp định (quyết định của toà. ND) mà đến với TQ, thì bước đi tìm đến toà án này đem lại rất ít cho Việt nam và về mặt chính trị khó có thể giải trình.

3. Theo ông, tại sao TQ lại thăm dò ở bãi Tư Chính? Liệu trong thời gian tới, họ có hoạt động bất hợp pháp nhiều hơn tại khu vực này không?

Những hành động này của TQ là một phần của chiến lược mà họ đã theo đuổi từ nhiều năm nay: Sự bành trướng ngấm ngầm/từ từ.  Điều này nghĩa là thông qua nhiều hành động có giới hạn, họ mở rộng đòi hỏi chủ quyền lãnh thổ của mình. TQ cẩn thận hạn chế từng bước một để không xảy ra xung đột lớn. Sau một thời gian yên ổn trôi qua, bước tiếp theo sẽ được triển khai. Trong trường hợp của bãi Tư Chính (Vanguard Bank) còn cho thấy một điều nữa là, TQ muốn thử xem sự hợp tác hỗ trợ giữa Nga và Việt Nam mạnh đến mức nào, hoặc bằng hành động này TQ tìm cách để chia rẽ Việt Nam với Nga.

4. Những bước tiếp theo của TQ tại Biển Đông sẽ là gì sau khi họ cải tạo và quân sự hóa các đảo thành công? Nó có vai trò gì liên quan đến dầu khí cũng như quân sự không?

Theo tôi, tất cả những biện pháp mà TQ áp dụng đều mang tính quân sự. Việc tìm và khai thác dầu khí chỉ phục vụ cho một mục đích duy nhất là hợp pháp hóa hành động quân sự và phết lên đó một lớp sơn dân sự mà thôi. Tôi nghĩ, tư duy về kinh tế ở Biển Đông đối với TQ không đóng vai trò gì lớn.

5. TQ sẽ tiếp tục cho đấu thầu hay sẽ tiếp tục khai thác dầu khí tại bãi Tư Chính (hay các vùng khác)?

Tôi không tin là TQ quan tâm đến việc mời gọi đầu tư nước ngoài vào vùng họ đang kiểm soát ở tại biển Đông. Chiến lược của TQ là sự kiểm soát quân sự tại khu vực này. Đầu tư nước ngoài không có ích gì và có thể làm vấn đề trở nên phức tạp hơn, khi có các thành phần nước ngoài khác tham gia vào cuộc chơi.

6. EU và Mỹ sẽ có những phản ứng gì đối với những hành động mới này của TQ?

Mong rằng sẽ có những phản ứng mang tính quyết định từ Mỹ, bởi vì Mỹ dưới thời Trump ít nhiều cũng đang ở trong tình trạng có những xung đột công khai với TQ. Từ phía EU thì không trông chờ họ có những phản ứng gì mạnh mẽ, bởi xung đột quyền lợi của EU và TQ rõ ràng là rất ít. Đối với EU, TQ trước sau vẫn là đối tác kinh tế cực kỳ quan trọng. Ngoài ra TQ cũng đã thành công trong việc lôi kéo được một vài nước EU về phía mình thông qua sáng kiến „Con đường tơ lụa“ cũng như „Định dạng 16+1“. Câu hỏi được đặt ra là, liệu TQ có thành công lâu dài trong việc đó hay không.

     7.  Việt Nam nên ứng xử thế nào cho tốt nhất trong tình huống này?

Tôi nghĩ rằng, VN đã làm đúng và quan trọng là VN đã có những hành động thích hợp tại hiện trường nhằm bác bỏ những nỗ lực đòi hỏi mở rộng chủ quyền lãnh hải của Trung Quốc. Theo quan điểm của tôi, VN cũng nên lên án mạnh mẽ hơn nữa những hành động phi pháp của TQ trong cộng đồng quốc tế. Đôi khi tôi có cảm giác rằng, VN chờ đợi EU và Đức lớn tiếng lên án TQ, trong khi chính mình lại rụt rè và chỉ nêu lên mối quan ngại qua các kênh ngoại giao. Việt Nam không thể mong đợi ai khác lên án chỉ trích Trung Quốc nhiều hơn chính bản thân mình được. Theo tôi là như vậy.

Cho gửi lời chào trân trọng từ Hamburg, nơi những ngày nóng ngột ngạt thì giờ đây nhường chỗ cho một cơn giông lớn.

Gerhard

Lê Hoàng biên tập và chuyển ngữ

Aufrufe: 145